Eben Venter, skrywer, se visuele kunsdebuut
Oor vertaling en seksuele verkenning
Eben Venter is eerstens ’n skrywer, met die dat sy visuele kunsdebuut Translate yourself, bestaande uit 49 foto’s, elk met ’n uittreksel van sy boek Green as the Sky is Blue gepaard gaan. Vertaling, sowel as seksuele verkenning, is aan die kern. Die uitstalling is aangebied by die 2019 February Lectures-konferensie, Queer Visualities: African Perpsectives, Other Perspectives by die Noordwes-Universiteit, van 27 Februarie tot 1 Maart, in Potchefstroom.
Die Engelse boek is ook in Afrikaans gepubliseer as Groen soos die hemel daarbo. Die boek is eers in Engels geskryf, toe deur die skrywer self in Afrikaans vertaal. Die Afrikaans het daarna weer ’n invloed op die Engelse teks gehad. Die Afrikaanse boek is in 2017 deur Tafelberg uitgegee en die Engelse in 2018 deur Penguin Random House.
In sy kunstenaarsverklaring van hierdie uitstalling vertel die skrywer dat die eerste aangetekende gebruik van die term “translate” in die jaar 1300 is, met die voorsetsel “trans” wat daarna verwys om oor of deur iets te gaan. Die medium wat oorgesteek word in hierdie geval is taal, skryf Eben, wat die storie na die “ander kant” neem – die storie word van een taal na die ander geskuif.
“This is the business of my translation too: using the features of language, i.e. style, syntax and grammar, I moved a number of actual sexual experiences from the life where they were lived into a story. All the while, the images, shown here, served as reservoir for developing the ten stories that structure the novel,” lui die kunstenaarsverklaring.
Die foto’s is ’n verdere toevoeging tot die diepte van Venter se wêreld, sy kenmerkende taal waarin beide sy geleefde ervarings en uitkyke deur teks en beelde weergegee word, die estetika van ’n skrywer-vertaler.
“The language used by the self-translator has become a hybrid language, and functions as follows. The original, composed in English, is reflected in the ‘second original’, the Afrikaans story, which in turn refracts back into the English. We now end up with a hybrid text, or texte croisé,” skryf hy.
Hy vertel hoe die Engels bewoon word deur ’n nimfagtige Afrikaanse gees (“lilting ghost”) met die gebruik van sekere woorde en kulturele verwysings en ’n soms plattelandse toon, waarteenoor die Afrikaans lae van Engelse uitdrukkings en begrippe bevat wat dit nie aan vertaling uitleen nie.
Hy verwys na die konstante dialoog tussen die twee tekste, en hoe dit uitgebeeld word in die foto’s, soos die een waar ’n baba-hondjie by ’n man se voete lê, voor die vuur teen sy ruwe werkstewels. “My father was a man of action, he didn’t say very much. Moody. There’s a word in Afrikaans, omgekrap.”
Eben vertel dat die koppeling tussen die foto’s en teks nie direk is nie, maar ’n sydelingse verwysing, nés die boek se titel wat oorsprong vind in die term vir die kleur blou in Xhosa, luhlaza okwesibhakabhaka, waarvan die letterlike betekenis “groen soos die hemel daarbo” is. Volgens hom is die verwysings so oblique soos die vertaling van seksuele ervarings na woorde.
In dié liggaam foto’s, waarvan ’n seleksie op Klyntji gepubliseer is, kom die seksueel-gelade gaze van die protagonis Simon Avend sterk na vore. Die betragting gaan oor die intieme self-verkenning deur en met ander, ook van die Ander. Dié politiek kan ontstel, maar ook jags maak. Die tonele is geset in Australië, Bali, Nederland, Tokio en Suid-Afrika, onder andere.
Eben sluit af: “Ultimately, in this hybrid space, and by employing more than one language, Simon is able to fully become the sexual being he is. In this way, if I may paraphrase Michel Foucault, Simon creates a new way of being where he can invent and multiply and modulate himself, in order to translate his sexual experiences – and, most importantly, self-translate himself.”
Redakteur van Klyntji, assistent-kurator van die Konstitutionele Hof se kunsversameling en tans besig met 'n LLM in mediareg. Instagram / redakteur@klyntji.com