Opvoer & TVIngrid HeÿdenrÿchCoconut Kelz, Lesego Tlhabi, satire

Coconut Kelz leer Suid-Afrikaners hoe om Wit te wees

Opvoer & TVIngrid HeÿdenrÿchCoconut Kelz, Lesego Tlhabi, satire
Coconut Kelz leer Suid-Afrikaners hoe om Wit te wees
61c8cCIfn0L.jpeg

Jy mag maar lag

Menigte Suid-Afrikaners is bekommerd oor kwessies wat probleme in die land veroorsaak — beurtkrag, rasseverhoudings, klasse verskille, ’n korrupte regering en meer. Vir Coconut Kelz, ’n “transracial” vrou met ’n “special ability to chameleon in and out of the world of Caucasity”, soos wat sy haarself in haar boek Coconut Kelz’ Guide To Surviving This Shithole (2019, Jonathan Ball) beskryf, is hierdie kwessies egter nie só druk nie. Kelz ondervind nie beurtkrag nie, omdat sy van ’n kraglyn gebruik maak wat deur al die DA-lede gedeel word en deur Nkandla onderhou word, President Cyril Ramaphosa is haar “regte” pa en sy wil weet hoekom ons dit “ApartHate” noem, want sy het dit ge-ApartLOVE. 

Coconut Kelz is ’n karakter wat deur die aktrise, skrywer en seremoniemeester Lesego Tlhabi in 2016 geskep is. Tlhabi het gesien hoe Wit mense kommentaar gelewer het op die sosiale media-plasings oor Pretoria Girls’ High wat reëls gemaak het oor hoe Swart meisies hulle hare mag dra. Sy sê dat die kommentaar afwysend was teenoor Swart meisies en hoe hulle oor die algemeen oor hulle hare voel. Sy het op ’n dag haar foon uitgehaal en van dié kommentaar begin herhaal en daaruit is die Coconut Kelz-karakter geskep. Coconut Kelz het nou al sowat 60 000 volgelinge op Instagram en ’n boek onder haar belt. Hierdie gids help lesers om tussen “white and wrong” te kies. “White people now have to work for what they have and that is simply unfair! You say equality, we say oppression!”, skryf sy.

Eve Kosofsky Sedgwick skryf in 1990 dat om kuns te maak en kuns te aanskou wat gefokus is op die uitwys van ongeregtighede, nie so gesetel hoef te wees in somberheid as wat baiemaal “reg” voel nie. Dit is maklik om die morele standpunt in te neem dat om te lag wanneer daar soveel probleme in ons land is, oneties is; om te lag is om ’n blinde uitkyk te hê oor dit wat rondom ons aan die gang is. Sedgwick is egter van mening dat kuns wat “herstel”, hetsy dit kuns is wat vorige sondes probeer terugeis, of wat huidige sondes uitwys, nie gegrond hoef te wees in die negatiewe om die nood van die wêreld op ’n swaar manier op ons skouers neer te druk nie. Kuns en ons verstaan van kuns mag gedryf word deur die soeke na plesier en verligting. 

Dit beteken nie dat hierdie kuns enigsins minder ingestel is op die ongeregtighede van die wêreld nie, maar eerder dat een van die inherente kenmerke van kuns deur die jare — om vreugde te verskaf, ontvlugting te bied of om ’n blik op die wêreld deur ’n kunstenaar of optreder se oë te bied — wel in gedelf mag word. Dit is nie oneties om ook te lag ten spyte van die ongeregtighede in die wêreld nie. Inteendeel, om te lag in die moeilike tye en steeds sensitief te wees vir die werklikheid waarin ons is, is iets wat min kunstenaars en optreders goed regkry. Satire en parodie bied in hierdie opsig ’n goeie uitweg vir kunstenaars en optreders om humor in hulle werk te handhaaf, en om steeds in voeling te wees met kwessies en onderwerpe wat aktueel en relevant is.

Tlhabi sê dat haar satire tot dusver goed ontvang is, maar dat die helfte van die humor van haar karakter lê in die feit dat sommige mense nie besef dat dit ’n grap is nie. Sy vertel vir TimesLive hoe ’n Wit ou vir haar kwaad geraak het en gesê het dat sy “whiteface”-komedie doen. Tlhabi sê dat daar egter Swart mense is wat soos Kelz praat en dat sy eerder moet aanhou waarmee sy besig is. “Even doing a typical Black South African accent would come across as condescending,” sê sy.

Soos wat Marita van der Vyver dit stel: “Satire is nie satire as daar nie langs die pad op iemand se tone getrap word nie. Sonder daardie byt in die woorde of die prentjies is dit net tandelose grappies.” Dalk juis hierom is Coconut Kelz so geliefd (en so geneig om reaksies uit te lok). Sy is ’n karakter wat net-net absurd genoeg is om belaglik te wees.

Tog is hierdie karakter nie noodwendig onbekend nie. Toondowe, self-behepte kommentaar oor die “ander” is tog nie vreemd in die Suid-Afrikaanse konteks nie. Kelz skryf in haar boek: “You will be confronted with the reality that is living in South Africa – The Others. You will come to a point where, even though you do your utmost best to find places that are least open to the dreaded integration with other races, you won’t be able to avoid them”. En Kelz se voorstel om met die “ander” te kommunikeer? “I find it useful to talk more slowly than usual and to use the speech affectation specific to the group you are engaging with”.

Verder deel Kelz haar raad oor hoe om ’n “aesthetically brilliant White people glow” te kry (“[f]irst, you take a foundation that is two shades lighter than you are. My favourite colour is White Privilege by MAC-kgoa”), en hoe om ’n “White prince” in die stad te vind (“If you live anywhere else, move to Joburg or Cape Town because what are you doing?”). Sy maak haar lesers ook attent daarop dat bloot omdat al haar vriende Wit en ryk is met ongelooflike werke en goeie skole agter hulle name, beteken dit nie noodwendig hulle is privileged nie. “I mean, there were loads of Black people at our school. Four, to be exact. So, where is the privilege if they were also there?” vra sy af.

Skakel dít met die identiteit van die karakter en hoe sy haarself beskryf as ’n Wit vrou in ’n Swart lyf, en daar is raakpunte vir die meerderheid van die Suid-Afrikaanse demografie. Of dit nou kenmerke van die tipiese “Karen” is wat na vore spring, en of dit die rasse-identiteitkrisis is waarop gesinspeel word in die Coconut Kelz-satire.

Deur hierdie karakter se vermoë om met so ’n wye gehoor te praat, word mense dalk gekonfronteer met hulle eie manier van dink, voordat hulle ’n politieke bewussyn gevorm het. Thlabi sê dat sy self ’n Coconut Kelz-figuur op skool was, totdat iemand vir haar gesê het dat sy slegs haar privaatskool bywoon as gevolg van Swart Ekonomiese Bemagtiging. Dit is toé dat sy bewus begin word het van die politiek in ons land, en begin dink het oor haar identiteit as ’n Swart Suid-Afrikaner. Coconut Kelz konfronteer die gehoor oor denkprossese wat baie mense moes deurwerk met bewegings soos #BlackLivesMatter, en vir sommige kykers is dit dalk die eerste keer dat hulle ingesetelde manier van dink so aangespreek word. Op hierdie manier hou ’n karakter soos Kelz ook die potensiaal om ’n politieke bewussyn by mense te skep wat dalk nog nie gekonfronteer is met sekere temas nie.

Die sanger Joseph Keckler skryf in Somesuch Stories oor die opdrag wat kunstenaars het om uit te voer: “[...] we choose the course: some of us will observe and depict what is going on in a direct manner. Others will offer comic relief. Some of us will grope around in the dark in attempts to envision new ways of being. Now is as much a time for radical sensibilities and wild aesthetic manoeuvres as it is for bold political strategies.” Hy verwys hiér na die taak van Amerikaanse kunstenaars in die Trump-era, maar dit kan ook van toepassing wees op enige kunstenaar wat werk waar politieke krisisse aan die hand van die dag is. Coconut Kelz wat spot oor die deelnemers van Love Island South Africa wat natuurlik meestal Wit is (“because it’s Love Island, not Love Robben Island”), is net soveel comedic relief as wat dit ’n bold political strategy is. Narratief en die manier waarop kwessies geraam word, speel ’n belangrike rol in hoe verskillende sienings ontvang word, en deur punte wat baiemaal emosionele reaksies ontlok op ’n komiese wyse oor te dra, kan mense dalk juis meer ontvanklik raak daarvoor.

Deel hierdie storie


Eerste en oudste Afrikaanse tydskrif, sedert 1896

Ons bou aan ’n moderne beeld van hoe Afrikaanswees lyk, lees en klink. Het jy van Coconut Kelz leer Suid-Afrikaners hoe om Wit te wees gehou? Dan ondersteun ons. Vriende van Klyntji word op hierdie bladsy gelys.


 Eenmalig R
 Maandeliks R


Klyntji verklaar 'n klimaat en ekologiese noodtoestand